زگیل تناسلی یا HPV چیست؟

زگيل ها ضايعات يا توده هاي پوستي خوش خيم غير سرطاني برجسته با سطح ناهموار ( پاپيلوماتوز يا وروكوز) و گاهي ضايعات مسطح صاف ( plain)، به رنگ پوست يا قهوه اي رنگ، كوچك در حد يك خال يا بزرگ و گل كلمي ميباشند كه در اثر آلوده شدن سلولهاي عمقي اپيدرم پوست با ويروس پاپيلوماي انساني (human pappiloma virus)ايجاد ميشود . امكان آلودگي و بروز ضايعه در همه سطح پوست از سر تا كف دست و پا و حتي زير خاخنها وجود دارد.

اين ويروس،همانطور كه از اسمش پيداست، فقط سلولهاي انساني را آلوده ميكند( انتقال ويروس فقط از انسان به انسان صورت ميگيرد).

بطور كلي ويروسها خارج از سلول زنده قابليت زنده ماندن ندارند و براي تكثير و ايجاد بيماري وابسه به سلول ميزبان هستند.

ويروس hpv سوش هاي متنوعي دارد كه هر سوش قسمت خاصي از پوست را درگير ميكند، مثلا سروتيپ هاي عامل ايجاد زگيل كف دست و پا با سروتيپ هاي ايجاد كننده زگيل صورت يا نا حيه تناسلي متفاوت هستند.

شايعترين سوشهاي عامل زگيل تناسلي سروتيپ هاي ٦،١١،١٦،١٨ ميباشند كه سروتيپ ٦،١١ بصورت اوليه خطرناك نميباشند ولي زگيلهاي ايجاد شده در اثر آلودگي با سروتيپ هاي ١٦ و ١٨ در صورت ازمان و عدم درمان ميتوانند به ضايعات پيش بدخبم و بدخيم مانند سرطان دهانه رحم تبديل شوند و همين امر اهميت پيشگيري، تشخيص و درمان بموقع زگيل تناسلي را دوچندان ميكند.

علايم زگيل تناسلي چيست؟

بطور كلي بروز ضايعه در مرحله فعال بيماري رخ ميدهد.

مثلا به دنبال ضعف سيستم ايمني بدن ميزبان (در اثر ابتلا به بيماريهاي خاص يا مصرف داروهاي سركوب كننده سيستم ايمني) يا در اثر التهاب مزمن پوست و مخاطات( مصرف سيگار و تماس با مواد شيميايي خاص) ويروس با استفاده از فاكتورهاي رشد و تقسيم سلول ميزبان بطور فعال تكثير ميشود و وسعت بيشتري از پوست و مخاط را آلوده ميكند.

علايم بيماري در مرحله فعال از خفيف تا شديد بسته به ميزان تكثير ويروس و پاسخ ايمني بدن ميزبان متغير است و شامل خارش، خونريزي خفيف، درد تا گسترش ضايعات پوستي در اطراف ناحيه تناسلي( اطراف واژن و مقعد) تا جاييكه با چشم ديده شود ميباشد.

گاهي زگيل هاي تناسلي به شكل دانه هاي قهوه اي رنگ يا رنگ پوست شبيه به خال بروز ميكند كه موجب تاخير در تشخيص و گستردگي ضايعات ميشود.

گاهي ضايعات به شكل برجستگي هاي كوچك منفرد يا متعدد با سطح زبر و خشن و ناصاف و گاهي به شكل توده بزرگ گل كلمي اطراف ناحيه تناسلي و مقعد بروز ميكند.

زگیل تناسلی در مردان نیز به شکل ضایعات پوستی مشابه همان موارد ذکر شده بروز میکند ولی اهمیت این ویروس در زنان به دلیل خطر سرطان زایی دهانه رحم به مراتب بیشتر است. البته در موارد نقص ایمنی( ابتلا به ایدز یا مصرف داروهای شیمی درمانی ) و homosexuality(ارتباط جنسی مقعدی)، امکان تغییر ماهیت سلولها به اشکال سرطانی (sqamous cell carcinoma ) در مردان نيز زياد ميشود.

راههای انتقال زگیل تناسلی چیست؟

زگیل تناسلی عمدتا از طریق تماس پوستی مستقیم با سطح پوستی آلوده به ویروس( سایش و مالش پوست آلوده با پوست سالم) منتقل میشود و چون بیشترین و طولانی ترین تماس پوستی فرد به فرد در حالت تماس جنسی صورت میگیرد، ارتباط جنسی یکی از اصلی ترین راههای انتقال پاپیلوما ویروس است.

استفاده از کاندوم موجب کاهش ریسک انتقال برخي بیماریهای مقاربتی میشود ولی در مورد ویروس پاپيلوماي انساني حتي با وجود استفاده از كاندوم ريسك انتقال وجود دارد.

در نتيجه بهترين راه جلوگيري از انتقال اجتناب از روابط جنسي پرخطر و شركاي جنسي متعدد است.

خاراندن سطح پوستی دارای ضایعه و کشیدن تیغ روی ضایعات میتواند باعث پخش شدن ویروس در سطح پوست و بروز ضایعات بیشتر در نقاط مختلف شود، لذا پرهيز از دستكاري، خاراندن و كندن و بريدن زگيلها شديدا توصيه ميشود.

اما دست دادن با فرد مبتلا( تماس پوستی لحظه ای یا تماس با قسمتهای غیر آلوده پوست )باعث انتقال ویروس نمیشود.

انتقال از مادر به فرزند حين زايمان طبيعي و گذر از كانال واژينال محتمل است لذا مادراني كه در طول بارداري دچار زگيل تناسلي ميشوند بايد توسط متخصص زنان تحت معاينه قرار گيرند و در صورت تاييد تشخيص تخريب ضايعات تناسلي در اولين فرصت (قبل از زايمان ) انجام شود.

چه روشهايي براي پيشگيري از ابتلا به ويروس زگيل تناسلي وجود دارد؟

در درجه اول ارتباط جنسي ايمن و محافظت شده با پارتنر منفرد ميتواند ريسك ابتلا به ويروس را كمتر كند.

افرادي كه شركاي جنسي متعدد دارند با احتمال بيشتري به بيماريهاي عفوني منتقل شونده از راه جنسي و همچنين ويروس زگيل تناسلي مبتلا ميشوند.

تزريق واكسنهاي ٤ ظرفيتي گارداسیل و ٢ ظرفيتي سرواريكس در ٣ دوز براي خانمها در سنين باروري ميتواند تا حد زيادي از ابتلا به ويروس پاپيلوماي انساني پيشگيري كند.

چه اقداماتی برای تشخیص بموقع زگیل تناسلی وجود دارد و چه افرادی باید این اقدامات را انجام دهند؟

ممكن است پوست براي مدتها آلوده به ويروس باشد ولي ضايعه قابل رويت در سطح پوست و مخاط ايجاد نشود و ساير علايم مذكور نيز تا حدي خفيف باشد كه مورد توجه قرار نگيرد . ب عبارت ديگر تغييرات اپي تليوم مخاطي در گردن رحم بدنبال تكثير ويروس در فرد آلوده در حال پيشروي است ولي علايم بيروني چنداني كه فرد را متوجه ابتلا به ويروس ميكند ايجاد نشده و همين عامل نه تنها موجب گسترش بدون علامت ويروس در بدن فرد ميشود. بلكه باعث شكل گيري چرخه انتقال ويروس به ساير افرادي ميشود كه با فرد مبتلا تماس نزديك داشته اند.

از همين رو انجام معاينات منظم و دوره اي ( معمولا هر ٦ ماه يكبار)توسط پزشك متخصص و همچنين انجام سالانه پاپ اسمير( تست غربالگري سرطان دهانه رحم) براي همه خانمها ( از ٣ سال بعد از اولين ارتباط جنسي) توصيه ميشود تا با تشخيص زودهنگام آلودگي hpv, اقدامات پيشگيرانه جهت جلوگيري از انتقال به ساير افراد و اقدامات درماني مناسب جهت توقف پيشرفت تكثير ويروس و جلوگيري از بروز سرطان دهانه رحم در فرد مبتلا انجام شود.

آيا زگيل تناسلي قابل درمان است؟

ضایعات ایجاد شده در اثر عفونت با این ویروس را میتوان با روشهای مختلفی مانند سرمادرمانی( کرایوتراپی یا فریز).

استفاده از محلوهای ضد ویروسی مانند پودوفیلین یا اسيدهاي قوي مانند TCA نود درصد ، كوتريزاسيون يا تركيبات پتسيم هيدروكسيد و غيره تخريب كرد و از بين برد ولي در نهايت هيچ روشي براي ريشه كن كردن ويروس از بدن وجود ندارد.

ويروس پاپيلوماي انساني فقط در سطح پوست زندگي ميكند و قابليت آلوده كردن سلولهاي خوني و ساير بافتهاي بدن را ندارد.